JET Laboratuvarı, Nükleer Füzyon Deneyinde Rekor Seviyede Enerji Üretti

İngiltere merkezli Joint European Torus (JET) laboratuvarında gerçekleştirilen nükleer füzyon deneyi, bilim insanlarının 70 yıllık çabalarının ardından rekor seviyede enerji üretmeyi başardı. Bu önemli adım, temiz ve karbonsuz enerji üretimi için füzyon teknolojisinin geleceğe umutlu bir bakış sunuyor. Ancak, füzyonun ticari boyuta taşınabilmesi için hala büyük teknolojik ve sıcaklık engelleri aşılmak zorunda.

---

İngiltere merkezli JET laboratuvarında nükleer füzyon gerçekleştirilen deney sonucunda rekor seviyede enerji üretildi. Bilim insanlarının yaklaşık 70 yıldır atmosferi ısıtmayan bir nükleer enerji üretmesi amacıyla gerçekleştirdiği çalışmalara 40 yılı aşkın süredir katkıda bulunan JET laboratuvarının bilim insanları elde ettikleri başarıyı "daha önce hiç yapmadığımız şeyleri başardık" şeklinde yorumladı.

Peki füzyonla enerji üretimi hakkında ne durumdayız?

Küçük atom parçacıklarının ısınma sonucu bir araya gelmeye zorlanması ile ortaya ağır bir parçacık çıkartan nükleer füzyon, güneş ve diğer yıldızların da enerji üretmesini sağlayan bir süreçtir. Dahası, insanoğlu bu sürecin gelecekte ticari boyuta taşınmasıyla karbon emisyonu olmaksızın temiz enerji ihtiyacını karşılayabilir. Buna ek olarak, temiz enerji bağlamında ele alındığında rüzgar ve güneş gibi emsallerine kıyasla üretimi herhangi bir hava koşuluna dayanmayan füzyonun realiteye ulaşmasına ilişkin Manchester Üniversitesi'nde Nükleer Füzyon Araştırma Görevlisi Dr. Aneeqa Khan bunun pek de kolay olmayacağını "Dünya'da atomların birleşmesi için Güneş'ten 10 kat daha yüksek sıcaklıklara ihtiyacımız var. Yani uzun bir süre için yaklaşık 100 milyon derece sıcaklık ve yeterli yoğunlukta atomlar gerekiyor." sözleriyle belirtti. Bunu deneyin sonuçlarından görmek de mümkün; Çünkü deney süresince 5 saniyede 69 megajul olarak üretilen enerji yalnızca 4-5 banyoya ısı sağlayacak düzeydeydi. Ancak bilim insanlarından Imperial College London'da Uzay, Plazma ve İklim Araştırma Grubu Başkanı Prof. Stuart Mangles, uğraşlarının geleceğe umutlu bakmalarına sebep olduğunu "JET'in son çalışmasından elde edilen yeni sonuçlar çok heyecan verici. Bu sonuç uluslararası işbirliğinin gücünü ortaya koyuyor. Avrupa'nın dört bir yanından yüzlerce bilim insanı ve mühendisin çalışmaları olmasaydı bu sonuçlar elde edilemezdi." sözleriyle ifade etti.

Peki bu çalışmalara ev sahipliği yapan JET nedir?

İngiltere'nin Oxford kentinde bulunan Joint European Torus (JET) tesisi, dünyanın en gelişmiş deneysel füzyon reaktörüydü ve Avrupa Birliği (AB) nükleer araştırma programı EURATOM tarafından finanse ediliyordu. Ancak Aralık ayında tüm deneyler durduruldu. 40 yıl boyunca İngiltere, Avrupa, İsviçre ve Ukrayna'dan bilim insanlarına ev sahipliği yaptı. Reaktörün ömrü öngörülenin üzerinde, 1997'deki benzer deneylerden üç kat daha iyi sonuçlar elde edildi. EUROfusion Program Yöneticisi Prof. Ambrogio Fasoli, başarılı deneyin füzyon enerjisinin geliştirilmesine güven sağladığını belirterek füzyon fiziğine ilişkin anlayışı derinleştirdiklerini vurguladı.

Haberi Hazırlayan: Araştırmacı Doğukan ÇETİNER

Haber Kaynak: ---. (08 Şubat 2024) "Nükleer füzyon: İngiltere'de yapılan bir deneyde rekor seviyede enerji üretildi". BBC News. https://www.bbc.com/turkce/articles/cg3kzpr7j72o

Görsel Kaynak: Knott, J. (12 Ocak 2023) "Green light for nuclear fusion demonstration plant". Construction News. www.constructionnews.co.uk/civils/green-light-for-nuclear-fusion-demonstration-plant-12-01-2023/