Kuzey Kutbu’nda Tehlikeli Döngü: Isınan Kayalar Atmosfere Daha Fazla Karbon Salınımı Yapıyor

Kayaların ayrışmasının artan sıcaklıklarla birlikte hızlanacağını ve atmosfere giderek daha fazla CO2 salacak pozitif bir geri besleme döngüsünü tetikleyeceğini gösteriyor.

---

Kanada Arktik Bölgesinde yapılan araştırma çalışmasının baş yazarı olan Oxford Üniversitesi Yer Bilimleri Bölümü’nden araştırmacılar, Kanada Kuzey Kutbu’ndaki kayaların ayrışmasının artan sıcaklıklarla birlikte hızlanacağını ve atmosfere giderek daha fazla CO2 salacak pozitif bir geri beslenme döngüsünü tetikleyeceğini göstermekte olduğunu açıkladılar. Dr Ella Walsh, "Orta düzeydeki ısınmayla bile Mackenzie Nehri Havzası boyunca sülfit oksidasyonunda dramatik artışlar görüyoruz. Şimdiye kadar, sülfit kayalarından CO2 salınımının sıcaklığa duyarlılığı ve ana etkenleri geniş alanlarda ve zaman ölçeklerinde bilinmiyordu." dedi.

Araştırmacılara göre, özellikle yüzey hava sıcaklıklarının küresel ortalamadan yaklaşık dört kat daha hızlı ısındığı Kuzey Kutbu gibi hassas bölgeler için, atmosferik CO2’nin ayrışmadan kaynaklanan potansiyel katkısını anlamak çok önemli olduğunu vurguladılar. Bu ayrışmadan kaynaklanan potansiyel katkının yollarından biri, belirli mineral ve kayaların atmosferdeki oksijenle reaksiyona girerek bir dizi kimyasal reaksiyon yoluyla CO2 açığa çıkarmasıdır. Örneğin, sülfür minerallerinin ayrışması asit oluşturur ve bu da CO2'nin yakındaki diğer kaya minerallerinden salınmasına neden olur. Salınan mineraller Arktik de, artan sıcaklıklar nedeniyle ortaya çıkmakta ve bu da iklim değişikliğini hızlandırmak için pozitif bir geri beslenme döngüsü olarak hareket edebilmektedir. Şimdiye kadar ise bu reaksiyonun nasıl tepki vereceği bilinmiyordu.

Yeni çalışmayla birlikte araştırmacılar, Kanada’nın en büyük nehir sistemi olan Mackenzie Nehri Havzası’ndaki farklı noktalardan sülfat konsantrasyonu ve sıcaklık kayıtlarını kullanarak aşınma sürecinin artan sıcaklıklara olan duyarlılığını incelediler. Çıkan sonuçlar, havza genelinde sülfat konsantrasyonlarının sıcaklıkla birlikte hızla arttığını gösterdi. Bu ayrışmayla salınan ve hızla artan sülfat CO2’nin Arktik bölgelerde ısınmayı hızlandırmasını ve döngüyü tetiklemesi dikkat çekiyor. Araştırmacılar, ılımlı bir emisyon senaryosunda 2100 yılına kadar Mackenzie Nehri Havzası'ndan salınan CO2'nin iki katına çıkarak 3 milyar kg/yıla ulaşabileceğini öngörüyor. Bu miktar, Kanada'nın havacılık sektörünün yıllık emisyonlarının yaklaşık yarısıdır.

Oxford Üniversitesi Yer Bilimleri Bölümünde Profesör olan ve aynı zamanda çalışmanın ortak yazarlarından Bob Hilton, "Gelecekteki geniş Arktik arazilerdeki ısınma, sülfür oksidasyon oranlarını daha da artırabilir ve bölgesel karbon döngüsü bütçelerini etkileyebilir. Şimdi bunu öğrendiğimize göre, bu reaksiyonların nasıl yavaşlatılabileceğini anlamaya çalışıyoruz ve turbo oluşumunun sülfit oksidasyon sürecini azaltmaya yardımcı olabileceği görülüyor." dedi.

Haberi Hazırlayan: Stajyer Berfin TURGAY

Haber Kaynağı: “Çevre TV, LinkedIn: #dünyahaberleri #co2” 17 Ekim 2024, www.linkedin.com/posts/çevre-tv-806b80150_daesnyahaberleri-co2-activity-7252629930058891264-zdJ-/?utm_source=share&utm_medium=member_android. Erişim Tarihi: 19 Ekim 2024.

Görsel Kaynak: Sağsen, İ., (22.04.2019) "Arktik bölgesi jeopolitiği" Anadolu Ajansı. www.aa.com.tr/tr/analiz/arktik-bolgesi-jeopolitigi/1459727